Οι τροφές που καταναλώνουμε μας επηρεάζουν τόσο όσον αφορά στην εγρήγορση κατά τη διάρκεια της ημέρας όσο και στην ποιότητα του ύπνου μας, ωστόσο, οι διατροφικοί μηχανισμοί που επηρεάζουν τη ρύθμιση του ύπνου είναι περίπλοκοι. Η συνολική θερμιδική πρόσληψη και μεμονομένα κάποια τρόφιμα μπορεί να είναι σημαντικά στη ρύθμιση του ύπνου μέσω της ρύθμισης άλλων συναφών παραγόντων.
Η μη ισορροπημένη πρόσληψη σε μακροθρεπτικά συστατικά (πρωτεΐνών, υδατανθράκων και λίπους), η υπερβολική θερμιδική πρόσληψη, συμβάλλουν στη μείωση της ποιότητας του ύπνου και μπορεί να επηρεάσουν την εμφάνιση αϋπνίας. Για παράδειγμα η ανεπαρκής πρόσληψη πρωτεϊνών μοιάζει να επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα του ύπνου, αλλά και αντίθετα η μεγάλη πρόσληψη πρωτεΐνης να οδηγεί σε δυσκολίες στη διατήρηση του ύπνου. Επίσης, υπάρχουν μελέτες που εντοπίζουν μια σημαντική σχέση μεταξύ της ποιότητας των υδατανθράκων που καταναλώνονται (δηλαδή, πόσες φυτικές ίνες εμπεριέχονται, πόσο επεξεργασμένο είναι ένα τρόφιμο, ποιος ο γλυκαιμικός δείκτης του τροφίμου) με την ποιότητα του ύπνου. Φαίνεται ότι η υψηλή κατανάλωση νουντλς, γλυκών και ροφημάτων με ζάχαρη, συνδέονται με κακό ύπνο.
Επίσης, ρόλο παίζει και η συχνότητα και η ώρα των γευμάτων καθώς και η παράλειψη πρωινού και τα ακανόνιστα γεύματα, στην ποιότητα του ύπνου.
Η κατανάλωση τροφών που είναι πλούσιες σε τρυπτοφάνη, μελατονίνη και σεροτονίνη βελτιώνει την ποιότητα του ύπνου. Οι βιταμίνες και τα μέταλλα (π.χ. βιταμίνες του συμπλέγματος Β, ψευδάργυρος) επηρεάζουν την ποιότητα του ύπνου.
Όλο και περισσότερο, παρατηρείται τάση για μικρότερη διάρκεια ύπνου, λιγότερο από 6 ώρες τη νύχτα στον γενικό πληθυσμό, συνθήκη που οδηγεί σε αυξημένη κατανάλωση καφέ – αυξημένη πρόσληψη καφεΐνης. Ο χρόνος ημιζωής της καφεΐνης είναι κατά μέσο όρο 2 έως 10 ώρες, αλλά μπορεί να φτάσει και τις 20 ώρες. Η καφεΐνη προφανώς αυξάνει την απόδοση, αλλά έχει και παρενέργειες: επηρεάζει τόσο την ποιότητα του ύπνου όσο και τη συνολική διάρκεια του ύπνου, που την μειώνει. Οι άνθρωποι που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες καφεΐνης είναι πιο πιθανό να νυστάζουν το πρωί από εκείνους που καταναλώνουν μέτριες ποσότητες.
Οι ενήλικες πίνουν συχνά αλκοόλ και μερικοί από αυτούς πιστεύουν ότι το αλκοόλ τους βοηθά ακόμη και στο να κοιμηθούν. Ωστόσο, το αλκοόλ έχει αρνητική επίδραση στον ύπνο, επηρεάζει τους βιορυθμούς και αυξάνει την αϋπνία. Σε μελέτες όπου χρησιμοποιήθηκαν μέτριες δόσεις αλκοόλ (<1 γρ/κιλό σωματικού βάρους), υπήρξε μείωση του ύπνου REM, η οποία ήταν κυρίως στο δεύτερο μισό του ύπνου.
Οι τροφές μπορεί επίσης να επηρεάσουν τη μικροχλωρίδα, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε σχηματισμό συγκεκριμένων μεταβολιτών. Η ανεπαρκής διατροφή μακροπρόθεσμα μπορεί να συμβάλει σε φλεγμονή, η οποία σχετίζεται στενά με την αϋπνία.
Αν και πολλά είναι ακόμη να μελετήσουμε, μία πρώτη ματιά φωτίζει την σημαντικότητα μίας επαρκούς διατροφής σε πρωτεϊνες, υδατάνθρακες και λίπη, πλούσια σε φρούτα, λαχανικά και δημητριακά ολικής αλέσεως με εβδομαδιαία κατανάλωση σε ψάρια ως προς την θετική επίδραση στον ύπνο.
